Podstawowe teorie dynamiki populacji szkodników roślin

Formą istnienia każdego szkodnika jest populacja.

Ludność - zbiór osobników gatunku, który zamieszkuje pewną część jego zasięgu, w obrębie którego możliwy jest krzyż gatunku.

Populacja ma swoje specyficzne cechy, które odróżniają ją od innych (cechy morfofizjologiczne, płodność, żywotność, reakcja na czynniki środowiskowe itp.). Ta specyficzność wynika z wielowiekowego wpływu warunków środowiskowych i innych na istnienie gatunku charakterystycznego dla danej strefy lub regionu..

Tempo zmienności właściwości populacji zależy od tego, jak szybko gatunek reaguje na zmiany czynników środowiskowych i w zależności od tego odbudowuje swoje istnienie. Większość szkodników jest bardzo wrażliwa na warunki życia, jest w stanie szybko zmienić reakcje na warunki środowiskowe, dlatego rozwój takich populacji jest często nieoczekiwany dla specjalistów, a jego konsekwencje są katastrofalne dla roślin. U takich gatunków cechy populacji mogą ulec zmianie podczas jednego okresu wegetacji roślin. Przeważnie cechy morfofizjologiczne zmieniają się gwałtownie. U gatunków o powolnej reakcji wskaźniki przestrzenne często zmieniają się przez kilka sezonów.

Pierwsze teorie wyjaśniły przyczyny dynamiki rozwoju populacji, które powstały pod koniec XIX wieku. Początkowo był popularny teoria równowagi mobilnej, co wiązało liczbę fitofagów z rozwojem gatunków żyjących na ich koszt (drapieżniki, pasożyty, patogeny). Rozwój szkodników według tej teorii ma odwrotny związek z liczbą naturalnych wrogów (ryc. 1). Przy uzasadnianiu środków ochrony roślin, zwłaszcza w biologicznej ochronie roślin, należy wziąć pod uwagę zasadę samoregulacji systemów biologicznych.

Wpływ czynników biotycznych przejawia się w zależności od stanu populacji gatunków szkodliwych, stopnia optymalności warunków ich rozwoju. W sprzyjających warunkach i intensywnym rozwoju szkodników drapieżniki, pasożyty i patogeny nie są w stanie ograniczyć wzrostu liczby fitofagów. Dopiero wraz ze spadkiem rozwoju populacji i w niekorzystnych dla nich warunkach zwiększa się wpływ czynników biotycznych i mogą one znacznie zmniejszyć liczbę szkodników.

Podczas wielowiekowej ewolucji fenologia i odżywianie drapieżników i pasożytów jest tak dostosowywana do cyklu rozwojowego fitofagów, że prowadzi do śmierci lub zmniejszenia potencjału najmniej żywotnej części populacji szkodników, która jest opóźniona lub bardzo wcześnie w rozwoju. Naturalni wrogowie są ważniejsi nie jako regulatorzy liczb, ale jako czynnik wspierający żywotność populacji szkodników. Należy wziąć pod uwagę, że w agrocenozach, pod wpływem agrotechnicznych, chemicznych i innych środków o działaniu antropogenicznym, wiązania fitofagowe-naturalne wroga są znacznie zakłócone, co z kolei zmniejsza wpływ organizmów pożytecznych.

Teoria trofoklimatyczna jest głównym i wyjaśnia stan populacji w związku z optymalnym dla rodzaju warunków pogodowych, które były w poprzednich okresach jego rozwoju, oraz bezpieczeństwem i optymalnym odżywianiem (czynniki troficzne i klimatyczne). Wysoka wrażliwość na te czynniki środowiskowe powoduje większą lub mniejszą dynamikę rozwoju szkodliwych organizmów..

Potencjał gatunku, a zatem jego szkodliwość dla roślin, zależy od tego, w jakim stopniu warunki jego istnienia odpowiadają genotypowi gatunku, który rozwinął się w wyniku rozwoju ewolucyjnego.

Teoria cyklicznej dynamiki populacji uwzględnia wpływ czynników kosmicznych na żywotną aktywność organizmów lądowych, w tym i szkodliwe. Prace V.I. Vernadsky, A.L. Chizhevsky w ciągu ostatnich trzydziestu lat, opracowany na Ukrainie E.M. Biletsky w stosowanym kierunku. W przypadku ponad 70 gatunków owadów cykliczna natura reprodukcji masowej i ich algorytm.

Długoterminowe powtarzanie masowego rozmnażania się owadów to regularny proces rozwoju i żywotnej aktywności populacji, zsynchronizowany z cyklami aktywności słonecznej, klimatu i pogody. Aktywność słoneczna determinuje zasoby energetyczne - bazę troficzną i organizację przestrzenno-czasową - genetyczną i ekologiczną strukturę populacji. Wzory cyklicznego rozwoju gatunku pozwalają nam na sporządzenie długoterminowej prognozy i uwzględnienie możliwego stanu populacji w ciągu kilku lat..